نویسنده: موریس واعیس
ترجمه: سید حامد رضیئی


 
در سال 1991 مناقشات زنجیره ای شبه جزیره بالکان باعث فروپاشی درونی یوگسلاوی شد. هیچ یک از آتش بس ها مورد تأیید قرار نگرفت و کشورهای عضو جامعه اقتصادی اروپا که برای ارسال نیروهای نظامی به منطقه درگیری، به توافق رسیده بودند، در نوامبر 1991 از شورای امنیت سازمان ملل متحد کمک گرفته و در پانزدهم ژانویه 1992 استقلال اسلوونی و کرواسی به رسمیت شناخته و در ششم آوریل 1992 نوبت به استقلال بوسنی و هرزه گوین رسید. صربستان و مونته نگرو بعد از فروپاشی یوگسلاوی در بیست و هفتم آوریل 1992 جمهوری فدرال یوگسلاوی را اعلام کردند. نیروهای نظامی صرب اقوام کرواسی و بوسنی هرزه گوین را در اطراف سارایوو محاصره و بمباران کردند. جنگ های داخلی ادامه داشت و مهاجرت هزاران پناهنده به دنبال پاکسازی قومی شروع گردید. سازمان ملل متحد در بیست و یکم فوریه 1992 تصمیم به اعزام نیروهای حمایتی سازمان ملل متحد متشکل از پانزده هزار نفر گرفت. این نیرو باید از مرزهای مورد اختلاف محافظت و ورود به سارایوو را آسان تر می کرد. در اکتبر 1992 شش هزار نیروی کمکی سازمان ملل متحد به نیروهای قبلی اضافه شد که نتوانستند صلح موقت و ترک مخاصمه را برقرار کرده و از گروه های مهاجر محافظت کنند. سازمان ملل متحد برای جلوگیری از راه حل نظامی از جامعه اقتصادی اروپا درخواست کرد تا راه حل های مناسبی در مورد بوسنی به دست آورد. در اکتبر 1992 طرح ونس -اوئن کنار گذاشته شد و طرح تقسیم اوئن- اشتولتنبرک(1) پیروزی بزرگی برای صرب های بوسنی بود که قسمت اعظمی از سرزمین صربستان را کنترل می کردند و در ژوئیه 1994 توسط گروه ارتباطی مرکب از گروه های امریکایی، روسی، آلمانی، ایتالیایی و فرانسوی کنار گذاشته شد. تهدید بمباران های هوایی ناتو ناکارآمد بود و جنگ داخلی علی رغم حضور چهل و چهار هزار کلاه آبی های سازمان ملل متحد که حکم آن در مارس 1995 مورد تردید قرار گرفته بود، ادامه داشت. سازمان ملل متحد به دنبال درخواست ژاک شیراک رئیس جمهور فرانسه در شانزدهم ژوئن 1995 قطعنامه ای صادر کرد که به ایجاد «نیروی واکنش سریع» انجامید و مأموریت آن ها حمایت از کلاه آبی های حاضر در بوسنی بود. به دنبال قاطعیتی که در نیروهای واکنش سریع و کلاه آبی های سازمان ملل متحد وجود داشت در اکتبر 1995 آتش بس در کلیه سرزمین های بوسنی هزره گوین مورد تأیید قرار گرفت. در نوامبر 1995 مذاکرات صلح در دیتون آمریکا برگزار و به توافقی منتهی گردید که در چهاردهم دسامبر 1995 در پاریس به امضا رسید. بوسنی با مرزهای غیرقابل تغییر مورد تأیید قرار گرفته و به دو واحد سیاسی خودمختار تقسیم گردید: فدراسیون کرواسی مسلمان نشین با پنجاه و یک درصد و جمهوری صرب بوسنی با چهل و نه درصد از سرزمین بوسنی. بعد از آتش بس، نیروی واکنش سریع جای خود را به شصت و سه هزار نیروهای چند ملیتی و شرکت بیست هزار نیروی امریکایی تحت فرماندهی ناتو سپرد.
شبه جزیره بالکان در حکم انبار باروتی بود که تحت حفاظت گروه های چند ملیتی قرار گرفته بود. حضور نیروهای چندملیتی تحت فرماندهی امریکا ثبات نسبی را در منطقه بالکان به وجود آرود و در نوامبر 1996 با تجدید نیروهای صلح در ژوئیه 1996 در بوسنی مستقر و فرایند عادی سازی با انتخابات و اقامه دعوا علیه جنایت کاران جنگی شروع شد. استان های دیگری از یوگسلاوی سابق غرق در جنگ های داخلی شدند که در کوزوو گهواره تاریخی صرب ها بیشتر پدیدار شد. در بیست و هشتم ژوئن 1898 یک میلیون صرب ششصدمین سال پیروزی کوزووارها بر ترک های عثمانی در پولیه را جشن گرفتند. نود درصد از ساکنان کوزو را مسلمانان آلمانی تبار تشکیل می دهند که مدعی استقلال و یا الحاق سرزمین خود به آلبانی بودند.
مناقشات در سال 1998 در کوزوو بین جدایی طلب ها و نیروهای صرب به اوج خود رسید که به کشتار و پاک سازی قومی منتهی شد. چگونه می توان استقلال کوزوو را بدون تهدید بر پایداری شکننده منطقه بالکان برقرار کرد؟ جامعه بین الملل، بلگراد را تشویق کرد تا در مقابل شکست میانجیگری، به دنبال راه حل های سیاسی باشد.
اتحادیه اروپا تصمیم به تحریم صربستان گرفت و ناتو در ژوئن 1998 عملیات تلافی جویانه را علیه صربستان عملی کرد. «سازمان امنیت و همکاری اروپا» (2) برای احترام به ترک مخاصمه گروهی را برای بررسی به منطقه اعزام کرد و ناتو نیروهای مداخله جویانه را برای بررسی به مقدونیه فرستاد. ناتو، به دنبال شکست مذاکرات رامبویّه و پاریس در فوریه و مارس 1999، نیروهای واکنش سریع را به منطقه اعزام و برای تسلیم میلیوسویچ یک سری حملات هوایی از بیست و چهارم مارس تا دهم ژوئن 1999 در یوگسلاوی شروع کرد. این حملات باعث تبعید کوزووارهایی گردید که سرزمین خود را به خاطر قوم کشی در صربستان ترک کرده بودند. میلوسویچ مجبور شد در بیست و هشتم مه 1999 شرایط ناتو را بپذیرد و نیروهای صرب را از خاک کوزوو فراخوانده و جای آن ها را «نیروهای بین المللی امنیت کوزوو» (3) گرفت. پنجاه هزار نیروی بین المللی از سی کشور جهان به منطقه آمدند و موقعیت را برای عقب نشینی نیروهای صرب، بازگشت پناهندگان و همچنین ساختار خودمختاری در کوزوو را فراهم کردند که من بعد توسط سازمان ملل متحد اداره خواهد شد. انتخابات عمومی در صربستان در بیست و چهارم سپتامبر 2000 برگزار شد و میلوسویچ در پنجم اکتبر از قدرت کنار گذاشته شد. جمهوری فدرال یوگسلاوی مورد اعتراض و اقامه دعوای بین المللی قرار گرفته و در ژوئن 2001 استرداد میلوسویچ را خواستار شدند تا در دادگاه بین المللی لاهه محاکمه شود. جنگ ناتو علیه صربستان و هجوم پناهندگان آلبانیایی کوزووار باعث ترس هایی در مورد ماندگاری و پایداری مقدونیه به وجود آورد. ناتو در اوت 2001 متعهد شد در عملیات «برداشت محصول» برای خلع سلاح شورشی های سازمان آزادی بخش (4)، مافیایی و تروریستی آلبانی در مقدونیه اقدام کند. جمهوری مونته نگرو آخرین سرزمین یوگسلاوی سابق است که با صربستان «جمهوری فدرال یوگسلاوی» را تشکیل داد.

ایرلند

بعد ازتظاهرات و خشونت های تابستان 1996 به خاطر منطقه اولستر (5) در شمال ایرلند توافق صلحی در آوریل 1998 بین پروتستان ها و کاتولیک های ایرلند شمالی به امضا رسید که در همه پرسی مه 1988 مورد تأیید ایرلندی ها قرار گرفت. در این قرارداد روابط بین انگلستان و اولستر پیش بینی شده و با ایجاد دولت خودمختار مشترک در نوامبر 1999، نزدیکی این منطقه با جمهوری ایرلند هم مورد توجه قرار گرفته بود.

پی نوشت ها :

1. vance - owen/owen - stoltenberg
2. OSCE=organisation for security and cooperation in Europe (=organisation pour la securite et la cooperation en Europe)
3. FISK=Force internationale de securite du kosovo
4.UCK سازمان آزادی بخش آلبانی نیروی قدرتمند نظامی - مافیایی است که هدف اصلی آن ایجاد آلبانی بزرگ بعد از فروپاشی یوگسلاوی بود و به عنوان اولین قدم خواستار استقلال کامل کوزوو بود. این سازمان شبکه وسیعی در اروپا به وجود آورد که در قاچاق مواد مخدر و انسان تلاش فراوان می کرد-م.
5.Ulster

منبع: واعیس، موریس؛ تاریخ روابط بین الملل از 1945 تا 2008، تهران: امیر کبیر، 1390.